Trong thời gian gần đây, thị trường đầu tư trái phiếu đang ngày càng phát triển và trở nên sôi động hơn hẳn, thu hút nhiều nhà đầu tư sẵn sàng bỏ vốn vào lĩnh vực này bởi tính an toàn và những lợi ích mà nó mang lại. Tuy nhiên, không có cuộc đầu tư nào là không tiềm ẩn những rủi ro đằng sau nó và đầu tư vào trái phiếu cũng không phải là một ngoại lệ. Do đó, các nhà đầu tư cần lường trước được những rủi ro tiềm ẩn để có thể kịp thời ứng phó và giải quyết một cách khôn ngoan. Những thông tin trong bài viết sau đây sẽ giúp bạn phân tích một số rủi ro có thể xảy ra khi đầu tư vào trái phiếu, nếu bạn đang có ý định đầu tư thì đừng vội bỏ lỡ nhé!
Mục Lục
Định nghĩa trái phiếu
Trái phiếu là chứng nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành trả cho người sở hữu trái phiếu đối với một khoản tiền cụ thể (mệnh giá của trái phiếu), trong thời gian được xác định và với một lợi tức quy định. Người phát hành có thể là doanh nghiệp, một tổ chức chính quyền như Kho bạc Nhà nước, chính quyền. Người mua trái phiếu, hay trái chủ, có thể là cá nhân hoặc doanh nghiệp hoặc chính phủ.
Tên của trái chủ có thể được ghi trên trái phiếu hoặc không được ghi. Trái chủ là người cho nhà phát hành vay và họ không chịu bất cứ trách nhiệm nào về kết quả sử dụng vốn vay của người vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ phải thanh toán theo các cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.
Phân loại trái phiếu
– Dựa vào chủ thể phát hành:
- Trái phiếu Chính phủ.
- Trái phiếu doanh nghiệp.
- Trái phiếu ngân hàng và tổ chức tài chính.
– Dựa vào hình thức trái phiếu:
- Trái phiếu vô danh: không có ghi tên của người mua và trong sổ sách của người phát hành. Trái chủ là người được hưởng quyền lợi.
- Trái phiếu ghi danh: ghi tên của người mua và trong sổ sách của người phát hành.
– Dựa vào lợi tức trái phiếu:
- Trái phiếu có lãi suất cố định: các nhà đầu tư trái phiếu nhận được lợi tức xác định theo tỷ lệ phần trăm (%) cố định tính theo mệnh giá.
- Trái phiếu có lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi): các nhà đầu tư trái phiếu nhận được lợi tức trả trong các kỳ khác nhau; lợi tức được tính theo mức lãi suất biến đổi theo lãi suất tham chiếu.
- Trái phiếu có lãi suất bằng không: các nhà đầu tư trái phiếu sẽ không nhận được lãi. Thế nhưng, họ được mua với giá thấp hơn mệnh giá (mua chiết khấu). Đồng thời, nhà đầu tư còn được hoàn trả bằng mệnh giá khi đến thời gian đáo hạn.
Thế nào là đầu tư trái phiếu?
Đầu tư trái phiếu là thực hiện giao dịch cho vay với người đầu tư trái phiếu là người cho vay và người phát hành trái phiếu (Chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng hay tổ chức tài chính) là người đi vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ phải thanh toán cho trái chủ. Việc thanh toán phải được thực hiện theo các cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.
Đầu tư vào trái phiếu có những rủi ro nào?
Trái phiếu là công cụ tuyệt vời để tạo ra thu nhập. Đầu tư vào trái phiếu được coi là sự đầu tư an toàn. Đặc biệt, mức độ an toàn của nó tốt hơn nhiều khi so sánh với đầu tư cổ phiếu. Tuy nhiên, việc đầu tư vào trái phiếu cũng tồn tại một số rủi ro mà bạn nên cân nhắc.
Rủi ro tái đầu tư ảnh hưởng đến lợi nhuận
Đặc tính có thể thu hồi trái phiếu cho phép tổ chức phát hành mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn. Kết quả, người sở hữu trái phiếu nhận được khoản thanh toán gốc có giá trị cao hơn mệnh giá. Tuy nhiên, mặt trái của một trái phiếu có thể thu hồi đó là nhà đầu tư nhận được tiền nhưng không thể tái đầu tư ở mức lãi suất tương đương.
Về lâu dài, rủi ro tái đầu tư có tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư. Để bù đắp rủi ro, đối với những trái phiếu không thể thu hồi, các nhà đầu tư sẽ nhận được mức lãi suất cao hơn.
Rủi ro lãi suất ảnh hưởng đên giá trái phiếu
Lãi suất và giá của trái phiếu có mối quan hệ nghịch đảo. Khi lãi suất giảm, các nhà đầu tư sẽ cố gắng nắm bắt cơ hội. Họ sẽ “khóa chặt” lợi suất cao nhất trong thời gian lâu nhất có thể. Họ sẽ thu lãi từ trái phiếu trả lãi suất cao hơn so với giá thị trường bấy giờ. Sự gia tăng nhu cầu dẫn đến việc tăng giá của trái phiếu.
Ngược lại, khi mức lãi suất hiện hành tăng lên, các nhà đầu tư đương nhiên sẽ từ bỏ những trái phiếu trả lãi suất thấp. Điều này làm cho giá trái phiếu giảm xuống.
Rủi ro lạm phát ảnh hưởng đến lợi suất thực tế
Khi chi phí sinh hoạt và lạm phát gia tăng với tốc độ nhanh hơn so với tốc độ của lãi suất đầu tư trái phiếu thì sẽ như thế nào? Khi đó, sức mua của các nhà đầu tư sẽ giảm. Thậm chí, họ có thể thu về mức lợi suất âm. Cụ thể, giả sử một nhà đầu tư trái phiếu có khả năng thu được mức lãi suất 2%, nếu lạm phát tăng lên đến 4% sau khi họ đầu tư, thì lợi suất của nhà đầu tư thực tế chỉ còn là -2%.
Rủi ro tín dụng dẫn đến mức lãi suất cao
Trái phiếu chính phủ thường được coi là có mức độ rủi ro thấp nhất. Đó là bởi vì Chính phủ có khả năng thu thuế hoặc phát hành tiền để trả nợ. Ngược lại, các công ty không có những quyền đó. Vì vậy, trái phiếu công ty có mức độ rủi ro cao hơn. Do đó, họ phải trả lãi suất cao hơn cho nhà đầu tư.
Rủi ro thanh khoản ảnh hưởng khả năng thu hồi vốn và lợi nhuận
Thanh khoản là khả năng chuyển đổi thành tiền của tài sản. Có một loại rủi ro là nhà đầu tư không bán được trái phiếu doanh nghiệp của mình nhanh chóng. Nguyên nhân là do thị trường của trái phiếu quá nhỏ với chỉ vài người mua và bán.
Lãi suất thấp trong một đợt phát hành trái phiếu có thể dẫn đến biến động giá đáng kể. Bên cạnh đó, điều này còn tác động xấu đến tổng lợi nhuận của trái chủ (khi bán). Cũng giống như cổ phiếu được giao dịch trong một thị trường thưa thớt, bạn có thể buộc phải bán trái phiếu với một mức giá thấp hơn nhiều so với dự kiến.
Rủi ro xếp hạng ảnh hưởng khả năng đáp ứng khoản nợ
Nếu một công ty bị xếp hạng tín dụng thấp hoặc khả năng kinh doanh và trả nợ có vấn đề, ngân hàng hay các tổ chức cho vay có thể tính lãi suất cao hơn cho các khoản vay sau này của công ty. Điều này có thể gây ra nhiều tác động xấu. Nó ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng các khoản nợ với các trái chủ hiện tại của công ty. Đồng thời, nó còn gây tổn thất cho trái chủ khi muốn bán trái phiếu.
Kết luận
Đầu tư trái phiếu là một hình thức đầu tư an toàn và hiệu quả. Điều này càng đúng khi đặt trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế hoặc có các biến động lớn. Chúng giúp tạo ra một dòng thu nhập ổn định cho các nhà đầu tư. Thế nhưng đôi khi, chúng cũng có thể đem đến những rủi ro nếu bạn không đủ sáng suốt. Tuy nhiên, việc đầu tư sẽ đơn giản hơn rất nhiều khi nhà đầu tư đã nắm vững những kiến thức cơ bản, tìm ra những nhân tố thị trường quen thuộc và có thể lường trước được những rủi ro có thể xảy đến với mình. Qua bài viết trên, mong rằng bạn đã có thêm nhiều kiến thức hữu ích về đầu tư. Chúc các bạn thành công!
