Nhãn lồng “tiến vua” Hưng Yên là một trong những món đặc sản cực kỳ đắt giá. Giá của nhãn Hưng Yên thường cao hơn 20% so với nhiều vùng khác. Bởi loại nhãn tại xứ này cực kỳ ngon và chất lượng. Hằng năm, nhãn Hưng Yên được xuất đi nước ngoài cực kỳ nhiều. Nhờ đó đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho bà con nông dân. Tuy nhiên, năm nay là một năm cực kỳ khó khăn. Nhất là khi việc buốn bán trong nước khó khăn lại gặp việc xuất khẩu gặp rắc rối. Mùa nhãn năm nay tuy bội thu nhưng chất lượng lại không như mong muốn.
Mục Lục
Nhãn lồng Hưng Yên loay hoay tìm đầu ra
Nhãn lồng Hưng Yên với thương hiệu “đặc sản tiến vua” từ lâu đã rất nổi tiếng. Tuy nhiên, làm thế nào để khẳng định vị thế cho cây nhãn trong thời kỳ kinh tế số, Hưng Yên vẫn loay hoay tìm hướng đi. Từ năm 2017 đến nay, nhiều hoạt động xúc tiến tiêu thụ nhãn của tỉnh Hưng Yên được tổ chức nhằm tạo cơ hội để nhà vườn và doanh nghiệp gặp nhau, người sản xuất có cơ hội tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ.
Tuy nhiên, theo một số thành viên Hội nhãn lồng Hưng Yên, hoạt động này thường chỉ thấy những gương mặt nhà vườn quen thuộc, nhất là một số hộ trồng nhãn có tên tuổi ở TP. Hưng Yên, vốn có nhiều lợi thế ở ngay thủ phủ của tỉnh. Còn rất nhiều nhà vườn ở các huyện như Phù Cừ, Ân Thi, Tiên Lữ, Khoái Châu… vẫn chưa được biết đến.
Tại các vùng nhãn Hưng Yên, giá bán nhãn cũng có sự chênh lệch dù sản phẩm chất lượng như nhau. Cụ thể, cùng một giống nhãn, nhưng giá bán tại vườn của một số hộ có tên tuổi ở TP. Hưng Yên vẫn cao hơn từ 20-30% so với người trồng nhãn các vùng khác. Ở các địa phương này, giống nhãn ngon có giá bán không cao hơn nhãn đại trà.
Nhãn lồng Hưng Yên chất lượng cao chỉ chiếm 10%
Bà Trần Thị Bắc, Hợp tác xã nhãn lồng Nễ Châu, xã Hồng Nam, cho hay; Gần 10 năm nay, lãnh đạo TP. Hưng Yên đã cùng các xã viên vào tận TP.HCM và các tỉnh phía Nam. Cũng như ra Thủ đô Hà Nội để chào hàng, tìm kiếm thị trường. Và kết nối tiêu thụ với các doanh nghiệp kinh doanh nông sản lớn. Trên cơ sở những gì thành phố đã có. Sản phẩm nhãn lồng Hồng Nam được biết đến nhiều hơn. Thế nên đầu ra ổn định và giá tốt.
Theo các chủ vườn nhãn ở TP. Hưng Yên, giống nhãn cùi ngon giá cao vượt trội ở tỉnh không nhiều. Và chỉ chiếm khoảng 10%; nhãn đường phèn thì càng hiếm, không đến 1%. Vì là giống cây khó tính, năng suất không ổn định.
Những người có thâm niên trồng nhãn ở Hưng Yên cho biết; để bán được giá tốt, các nhà vườn cần loại bỏ các giống đại trà. Thay bằng một vài giống nhãn ngon, thâm canh theo hướng VietGap và rải vụ.
Các hoạt động xúc tiến thương mại dù mở ra nhiều cơ hội tốt. Thế nhưng lượng nhãn tiêu thụ ở mức khiêm tốn. Sau hội nghị kết nối xúc tiến tiêu thụ nhãn năm 2021, được tổ chức tại TP. Hưng Yên, HTX nhãn Quảng Châu bán được 3 tấn quả tươi; HTX cây ăn quả Quyết Thắng lần đầu tiên xuất khẩu được gần 3 tấn sang thị trường EU và Vương quốc Anh.
Việc kinh doanh nhãn lồng đang gặp khó khăn
Các doanh nghiệp đánh giá, năm nay do dịch bệnh nên việc tiêu thụ nhãn vô cùng khó. Thị trường chính của nhãn lồng Hưng Yên là Hà Nội, Quảng Ninh, Lạng Sơn, TP.HCM và các tỉnh thành phía Nam,… nhưng các địa phương đều thực hiện giãn cách xã hội, quả nhãn không vận chuyển đi tiêu thụ được. Phần khác, khi doanh nghiệp cần số lượng lớn thì nhiều hợp tác xã không đáp ứng được, do chất lượng không đồng đều với nhiều loại khác nhau.
Hưng Yên hiện có 15 vùng trồng nhãn xuất khẩu, trong đó có hai vùng trồng nhãn được cấp mã số xuất khẩu sang thị trường Mỹ tại xã Hồng Nam (TP. Hưng Yên) và xã Hàm Tử (huyện Khoái Châu); 13 vùng được cấp mã số xuất khẩu sang Trung Quốc; 4 khu vực đã được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý gồm: TP. Hưng Yên và các huyện Khoái Châu, Kim Động, Tiên Lữ.
HTX nhãn lồng Hồng Nam từ năm 2015 đã có 10 ha của một số hộ được cấp mã thẻ xuất khẩu sang thị trường Mỹ, nhưng mới chỉ xuất duy nhất lần đầu được hơn 1 tấn quả tươi, từ đó đến nay không thêm được đợt nào nữa. Còn thị trường Trung Quốc, một số bà con bán cho các thương lái chủ yếu xuất theo đường tiểu ngạch, số lượng không nhiều vì trùng thời vụ; giá cũng không cao hơn so với bán trong nước.
Nhãn “tiến vua” chưa đáp ứng đủ chuẩn
Ông Vũ Ngọc Cảnh, Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp hữu cơ Fusa Hải Dương, cho hay, đầu vụ, công ty dự kiến mua 60 tấn nhãn xuất khẩu sang thị trường EU và Vương quốc Anh, nhưng sau đó chỉ mua được gần 20 tấn. Một phần do dịch bệnh, phần khác do một số yếu tố không đáp ứng về tiêu chuẩn, sản lượng không đủ… Khi cần số lượng lớn, DN phối hợp với Trung tâm Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản thuộc Sở NN-PTNT tỉnh đi xét nghiệm, nhưng nhiều mẫu ở một số vườn không đạt nên đành chịu, ông nói.
Nhãn Hưng Yên còn quá nhiều giống đại trà
Ông Cảnh và đại diện nhiều doanh nghiệp đánh giá, nhãn Hưng Yên chất lượng ngon, nhưng không đồng đều về giống, mẫu mã, diện tích không lớn và phân tán nhỏ lẻ; công đoạn sơ chế, bảo quản còn hạn chế, thiếu hệ thống kho lạnh nên khó khăn cho các doanh nghiệp khi cần lượng hàng lớn.
Giám đốc một HTX trồng nhãn ở Hưng Yên lý giải, nhãn quả tươi rất khó xuất khẩu, bởi lượng đường cao, dễ nứt vỏ, khó bảo quản hơn các loại quả khác. Cần có công nghệ nano xử lý mã vỏ từ lúc quả non, khi thu hoạch không bị nứt rụng, không phải sơ chế. Các giống phù hợp cho xuất khẩu phải có vỏ dày, cùi giòn như T6, T2, Hương Chi…
Chất lượng, dinh dưỡng không đủ chuẩn
“Để nhãn xuất khẩu được, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp, quản lý, nhà vườn. Cần có sự phối kết hợp ngay từ khi nhãn ra hoa đậu quả đến khi thu hoạch, có sự đầu tư về kỹ thuật thâm canh theo nhu cầu của từng thị trường, có ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Cần có kho sơ chế, bảo quản sau thu hoạch để thuận tiện cho các doanh nghiệp về thu mua. Hiện nay, các yếu tố này còn hạn chế nên để xuất khẩu với số lượng lớn là khó” – ông Trần Văn Mý, Giám đốc HTX cây ăn quả Quyết Thắng, nhấn mạnh.
Người trồng nhãn than phiền mất mùa, thất thu thì trong báo cáo về tình hình sản xuất nhãn năm nay, công bố tại hội nghị Kết nối cung cầu xúc tiến tiêu thụ nhãn và nông sản tỉnh Hưng Yên năm 2021, diễn ra ngày 15/7, lại khẳng định, toàn tỉnh có 4.500 ha nhãn cho thu hoạch, tỷ lệ ra hoa đạt trên 98%, tỷ lệ đậu quả đạt 80-85%; sản lượng ước đạt từ 50.000-55.000 tấn, cao hơn 15-20% so với năm 2020.
Ngày 19/8, UBND tỉnh Hưng Yên phát động toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của các cơ quan địa phương tiêu thụ giúp bà con vùng nhãn, mỗi người mua 10 kg. Thời điểm đó, Hưng Yên vẫn còn gần 24.000 tấn (chiếm 48% sản lượng) chưa tiêu thụ.
Nông dân như “ngồi trên đống lửa”
Chỉ còn khoảng 15 ngày nữa, 100 gốc nhãn lồng của anh Xuân Hiếu (xã Tứ Dân, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên) bắt đầu chín rộ. Thế nhưng cả gia đình anh như đang ngồi trên đống lửa. Vì không biết sẽ phải tiêu thụ như thế nào.
“Mọi năm, tầm này là thương lái đã về đặt mua cả cây với giá 15.000-20.000 đồng/kg. Nhưng nay thương lái không về. Khả năng xấu là gia đình sẽ phải bán cho lò sấy với giá rẻ mạt từ 6.000-7.000 đồng/kg.” – anh Hiếu buồn rầu chia sẻ.
Cũng cùng xã Tứ Dân với anh Hiếu, gia đình anh Đỗ Văn Việt có khoảng 300 gốc nhãn lồng cũng bắt đầu chín. Tuy nhiên vẫn không thấy thương lái về mua như mọi năm.
Anh Việt cho biết, trung bình mỗi cây nhãn cho sản lượng khoảng 60-80kg loại quả ngon. Và đã trừ đi những trà không đạt chất lượng. Như vậy, sản lượng nhãn khổng lồ của gia đình anh đang trong tình trạng khó khăn. Bán không được, đổ đi không xong, đành phải đưa vào lò sấy với giá 7.000-8.000 đồng/kg. Trong khi đó, chi phí cho mỗi sào (khoảng 20 cây nhãn) mỗi vụ đã mất khoảng 4-4,5 triệu tiền đầu tư.
“Các thương lái không đến, cũng không đặt điện thoại để mua nhãn. Chúng tôi xác định là bán lẻ được cân nào thì bán. Còn lại sẽ “đổ” cho các lò sấy long nhãn với giá chỉ còn 1/3” – anh Việt nói.
